แมกเนติกคอนแทคเตอร์ คืออะไร? สำคัญอย่างไรในระบบไฟฟ้า

ในระบบไฟฟ้าอุตสาหกรรม ไม่ว่าจะเป็นในโรงงานผลิต โรงไฟฟ้า หรือแม้แต่ระบบควบคุมเครื่องจักรอัตโนมัติ หนึ่งในอุปกรณ์ที่ขาดไม่ได้เลยก็คือ แมกเนติกคอนแทคเตอร์ อุปกรณ์ไฟฟ้าชนิดหนึ่งที่มีหน้าที่ควบคุมการเปิด-ปิดวงจรไฟฟ้า ซึ่งมีบทบาทสำคัญต่อความปลอดภัยและประสิทธิภาพของระบบไฟฟ้าอย่างยิ่ง ในบทความนี้เราจะพาทุกท่านไปรู้จักกับอุปกรณ์ตัวนี้ให้ลึกยิ่งขึ้น พร้อมตอบคำถามว่า แมกเนติกคอนแทคเตอร์ ทำหน้าที่อะไร? และทำไมถึงสำคัญกับระบบไฟฟ้าในยุคอุตสาหกรรม 4.0

แมกเนติกคอนแทคเตอร์ คืออะไร?

แมกเนติกคอนแทคเตอร์ คือ อุปกรณ์ทางไฟฟ้าชนิดหนึ่ง ที่ใช้สำหรับควบคุมการเปิดหรือปิดวงจรไฟฟ้ากำลัง โดยการทำงานผ่านการเหนี่ยวนำของแม่เหล็กไฟฟ้า (Electromagnetic Field) โดยทั่วไปแล้วจะใช้ในวงจรไฟฟ้าที่มีกระแสสูง และต้องการควบคุมด้วยวงจรสั่งงานที่มีแรงดันต่ำ เช่น 24V หรือ 220V

พูดให้เข้าใจง่ายก็คือ อุปกรณ์นี้ทำหน้าที่เหมือน “สวิตช์อัตโนมัติ” ที่ควบคุมจากระยะไกล โดยใช้แรงดันไฟฟ้าควบคุม เพื่อสั่งเปิด-ปิดวงจรโหลด เช่น มอเตอร์ ปั๊มน้ำ หรือเครื่องปรับอากาศในระบบอุตสาหกรรม หลักการทำงานของแมกเนติกคอนแทคเตอร์นั้นจะคล้ายกับรีเลย์ แต่รองรับกระแสไฟฟ้าที่สูงกว่า จึงนิยมใช้งานในระบบควบคุมมอเตอร์ (Motor Control) หรือวงจรไฟฟ้ากำลัง (Power Circuit)

ส่วนประกอบของแมกเนติกคอนแทคเตอร์

แมกเนติกคอนแทคเตอร์ ประกอบด้วยองค์ประกอบหลัก ๆ ดังนี้

1. Coil (คอยล์แม่เหล็กไฟฟ้า)

เป็นส่วนที่ทำหน้าที่สร้างสนามแม่เหล็ก เมื่อมีแรงดันไฟฟ้าป้อนเข้าไป สนามแม่เหล็กที่เกิดขึ้นจะดูดแผ่นเหล็กเคลื่อนที่ เพื่อให้หน้าสัมผัสหลัก (Main Contact) เชื่อมต่อกัน

2. Contact (หน้าสัมผัส)

ประกอบด้วย

• Main Contact (หน้าสัมผัสหลัก) รับกระแสไฟฟ้ากำลังจากแหล่งจ่ายไปยังโหลด เช่น มอเตอร์
• Auxiliary Contact (หน้าสัมผัสเสริม) ใช้สำหรับวงจรควบคุม เช่น ต่อกับสัญญาณไฟ หรือตัวควบคุมภายนอกอย่าง PLC

3. Terminal (แผงยึดและขั้วต่อไฟ)

ใช้สำหรับยึดสายไฟเข้าออกให้แน่นหนา และป้องกันการหลวมที่อาจทำให้เกิดอาร์คหรือไฟฟ้ารั่วได้

การใช้งานของแมกเนติกคอนแทคเตอร์ในระบบไฟฟ้า

แมกเนติกคอนแทคเตอร์สามารถใช้งานได้หลากหลาย โดยเฉพาะในระบบควบคุมไฟฟ้ากำลัง เช่น

1. ใช้งานควบคุมมอเตอร์ (Motor Control)

การเริ่มต้นหรือหยุดการทำงานของมอเตอร์ จำเป็นต้องมีอุปกรณ์ควบคุมที่มีความปลอดภัยและแม่นยำ แมกเนติกคอนแทคเตอร์จะถูกใช้ร่วมกับโอเวอร์โหลดรีเลย์ (Overload Relay) เพื่อป้องกันไม่ให้มอเตอร์ทำงานเกินโหลด

2. ใช้ในตู้ควบคุมระบบไฟฟ้า

ไม่ว่าจะเป็นระบบแสงสว่าง ระบบระบายอากาศ หรือปั๊มน้ำในอาคาร แมกเนติกคอนแทคเตอร์จะถูกติดตั้งในตู้ควบคุม ทั้งใน ตู้ MDB กับ MCC เพื่อใช้ในการสั่งเปิด – ปิดอุปกรณ์ไฟฟ้าเหล่านี้ตามเวลา หรือเงื่อนไขที่ได้กำหนดไว

3. ใช้งานในระบบอัตโนมัติ (Automation)

ในโรงงานอุตสาหกรรมที่ใช้ PLC หรือ Sensor ในการควบคุม แมกเนติกคอนแทคเตอร์จะเป็นตัวกลางในการสั่งงานอุปกรณ์ การเปิดปั๊มเมื่อมีสัญญาณจากเซนเซอร์น้ำ หรือการสั่งมอเตอร์ให้หมุนเมื่อเงื่อนไขในโปรแกรมเมื่อถูกสั่งงาน 

ประเภทของ Magnetic Contactor ที่ควรรู้

การเลือกใช้งานแมกเนติกคอนแทคเตอร์ให้เหมาะสม ต้องรู้จักประเภทต่าง ๆ ก่อน

1. แบ่งตามแรงดัน

• AC Contactor ใช้กับแรงดันไฟฟ้ากระแสสลับ เช่น 220V, 380V
• DC Contactor ใช้กับวงจรไฟฟ้ากระแสตรง เช่น 24VDC, 110VDC

2. ตามขนาดกระแส (Current Rating)

เช่น 9A, 12A, 18A, 25A, 32A, 50A จนถึงหลักร้อยแอมป์ ขึ้นอยู่กับขนาดโหลดที่ใช้งาน

3. ตามหน้าสัมผัส (Poles)

• 1P ใช้กับวงจรเฟสเดียว
• 3P สำหรับระบบ 3 เฟส
• 4P เพิ่มขั้ว Neutral สำหรับระบบที่ต้องการการตัดวงจรครบทุกสาย

4. มี Overload Protection หรือไม่

บางรุ่นอาจมีโอเวอร์โหลดรีเลย์ (Overload Relays) ติดตั้งในตัว หรือสามารถติดตั้งเพิ่มได้ เพื่อป้องกันการทำงานเกินพิกัดของมอเตอร์

วิธีเลือกแมกเนติกคอนแทคเตอร์ให้เหมาะกับงาน

การเลือกซื้อแมกเนติกคอนแทคเตอร์ จำเป็นต้องพิจารณาปัจจัยหลายอย่าง เพื่อให้เหมาะกับการใช้งานจริง

1. ค่ากระแสโหลด (Current Rating)

ต้องรู้กระแสที่อุปกรณ์ไฟฟ้าจะใช้ เพื่อเลือกคอนแทคเตอร์ที่รองรับได้อย่างปลอดภัย ควรเผื่อค่ากระแสประมาณ 20-30% เพื่อความปลอดภัย

2. แรงดันคอยล์ (Coil Voltage)

ตรวจสอบว่าแหล่งจ่ายควบคุมของคุณใช้แรงดันเท่าไร เช่น 24VDC, 110VAC หรือ 220VAC เพื่อเลือกคอยล์ให้ตรงกัน

3. จำนวนขั้ว (Poles)

เลือกตามจำนวนเฟสที่ใช้งาน เช่น ระบบไฟฟ้า 1 เฟส หรือ 3 เฟส ก็เลือกให้เหมาะสม

4. ยี่ห้อและมาตรฐาน

เลือกแบรนด์ที่เชื่อถือได้อย่างแบรนด์ CHINT ที่มาพร้อมใบรับรองมาตรฐาน สำหรับแมกเนติกคอนแทคเตอร์ CHINT ที่เราอยากแนะนำเลย คือ NXC series ซึ่งมีคุณสมบัติที่น่าสนใจ ดังนี้ 

• ดีไซน์ทันสมัย มาพร้อมโครงสร้างที่กะทัดรัด แข็งแรง 
• เหมาะสำหรับการสตาร์ท และควบคุมมอเตอร์กระแสสลับที่ต้องการการทำงานบ่อยครั้ง
• สามารถควบคุมการเปิด/ปิด วงจรได้จากระยะไกล
• ใช้งานร่วมกับรีเลย์โอเวอร์โหลดความร้อน เพื่อสร้างสตาร์ทเตอร์แม่เหล็กไฟฟ้า 
• เป็นไปตามมาตรฐานสากล เช่น IEC/EN 60947-1, IEC/EN 60947-4-1, IEC/EN 60947-5-1

ในด้านข้อมูลทางเทคนิค คอนแทคเตอร์ NXC มีช่วงกระแสใช้งานที่กำหนด (Ie) ตั้งแต่ 6 แอมป์ ไปจนถึง 630 แอมป์ รองรับแรงดันใช้งานที่กำหนด (Ue) ตั้งแต่ 220 โวลต์ ถึง 690 โวลต์ โดยแรงดันฉนวนที่กำหนดอยู่ที่ 690 โวลต์ สำหรับรุ่น NXC-06M ถึง NXC-100 และเพิ่มเป็น 1000 โวลต์ สำหรับรุ่น NXC-120 ถึง NXC-630

คอนแทคเตอร์รุ่นนี้เหมาะสำหรับการควบคุมมอเตอร์ในระบบอัตโนมัติต่าง ๆ ไม่ว่าจะเป็นงานที่ต้องการการสตาร์ทและหยุดบ่อยครั้ง หรือการควบคุมวงจรจากระยะไกลภายในโรงงานอุตสาหกรรม อีกทั้งยังสามารถนำไปใช้ร่วมกับอุปกรณ์ป้องกันอย่างรีเลย์โอเวอร์โหลดความร้อนได้อย่างมีประสิทธิภาพ

 

สรุป

แมกเนติกคอนแทคเตอร์ เป็นอุปกรณ์สำคัญในระบบไฟฟ้าที่ช่วยควบคุมการเปิด-ปิดวงจรกำลังอย่างปลอดภัย ใช้งานง่าย และเหมาะกับทั้งระบบมอเตอร์และระบบอัตโนมัติ การเลือกใช้งานให้เหมาะสม จะช่วยเพิ่มประสิทธิภาพและยืดอายุการทำงานของระบบไฟฟ้าได้อย่างคุ้มค่า

หากคุณกำลังมองหา แมกเนติกคอนแทคเตอร์ คุณภาพสูง จากแบรนด์ชั้นนำ พร้อมคำแนะนำจากผู้เชี่ยวชาญ CHINT จาก Sangchai Group เราคือ ผู้นำด้านโซลูชันระบบไฟฟ้าและตู้ MDB ที่มาพร้อมบริการครบวงร